Uluslararası ticarette, ahşap ambalaj malzemeleri ile ilgili düzenlemeler Birleşmiş Milletler bünyesinde 1946 yılında kurulan Gıda ve Tarım Örgütü’nce (Food and Agriculture of United Nations FAO) yapılmış ve FAO tarafından bitkisel materyallerin ithalat ve ihracatının sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi amacıyla kısa adı IPPC (International Plant Protection Convention: Uluslararası Bitki Sağlığı Konvansiyonu) olan bir sözleşme hazırlanmıştı.
Bu sözleşme 1952 yılında imzaya açılmış, ülkemiz 11/07/1988 tarihinde imzaladığı ve 18/06/1989 tarih ve 20199 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren bu sözleşme ile Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonu’na taraf olmuştur.
Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonu’na (IPPC) taraf olan üye ülkeler, ihraç yolu ile ülkelerine gelen mal ve malzeme ile birlikte taşıma, koruma gibi amaçlarla kullanılan ahşap ambalaj malzemelerin FAO tarafından yayınlanan ISPM 15 (Uluslararası Bitki Sağlığı Önlemleri- Uluslararası Ticarette Ahşap Ambalaj Malzemesi Standardı) standardına uygun olarak ısıl işleme tabi tutulmasını istemektedirler.
İlgili ülkelerin yetkili otoriteleri, ISPM 15 standardına göre ısıl işlem uygulaması yapılmamış ahşap ambalaj malzemesinin kullanıldığının tespit edilmesi durumunda, kendi ülkelerini zararlı organizmalardan korumak için ülkelerine gelen ihraç ürününü, ya hiç kabul etmeden ambalaj malzemesi ve ihraç ürünü ile birlikte ya da üzerinden ihraç ürünü alarak sadece ahşap ambalaj malzemesini ülkemize geri göndermektedirler.
Alınan geri bildirimlerden dolayı hem ihracatçılar hem de ülke ekonomisi çok büyük zarar görmekte, ihraç edilen ürünün, satış işleminin aksamasının ve ülkemize döviz girişinin engellenmesinin yanında, ihracatçı ürünün iade edilme sürecindeki nakliye ve diğer işlemlerin ücretlerini ilave olarak ödemek zorunda kalmaktadır. Bunun sonucunda da uluslararası ticarette kullanılan Türkiye menşeli ürünlerde zararlı organizma riskinin olabileceği algısı oluşmakta ve ülkemiz uluslararası piyasada prestij kaybetmektedir.
ISPM15 yönetmeliğinden sonra hazırlanan ISPM39 yönetmeliği ile kontrol bir adım ileri götürülerek, tüm masif içerikli ürünlerin kontrolü aşamasına gelmiş bulunuyor. Bu yönetmelik ile; tomruk, biçilmiş kereste, yonga ve diğer lifli ürünlerin kontrolü ve raporlanması ve bunun da talep eden ülkeye sunulması gerekmekte ve ahşabın, ormanı terk etmesinden ithalatçı ülkeye girişine kadar olan süreçte geçerli olacaktır.
Bu yönetmeliğe göre, ithalatçı ülkeler, ahşap ürünlerin taşıdığı potansiyel zararlılar için risk analizi yapmalıdır. Bu analiz, ahşabın:
- Orijini (hangi ülkeden kesildiği)
- İşlenme durumu (işlenmiş mi, kabuklu mu, ısıl işlem görmüş mü)
- Taşınma şekli (nasıl ambalajlandığı ve sevk edildiği) gibi faktörlere göre yapılır.
Yönetmeliğe göre; düşük risk taşıyan durumlar:
- Fırında kurutulmuş veya ısıl işlem görmüş ahşap,
- Kabuksuz ve emprenye edilmiş ürünler, olarak sınıflandırılmaktadır.
Ahşap, doğal olarak zararlı organizmalar barındırabilir. Özellikle kabuklu, ıslak, işlenmemiş ya da ormanda taze kesilmiş ürünlerde risk daha yüksektir.
Riski etkileyen faktörler: Ağaç türü, Hasat zamanı, Kabuk durumu, İşlem görüp görmediği, Depolama ve taşıma koşulları gibi durumlardır.
Bundan sonraki süreçte tüm bu aşamaların kontrol altına alındığı ve raporlandığı, belgelendiği bir süreç yaşayacağız.
Gümrüklerde sıkıntı yaşamamak adına bilgilenmenizi önceden yaparak, tedbirlerinizi almanız hem firmanız için, hem de ülke ekonomisi için önemlidir.
