Güvenli enerjinin yolu doğru proje ve uygulamadan geçiyor

Haber: İsmail Hakkı Yoğurtçu 

EMO Bursa Şube Başkanı Burak Özgen

Yapılardaki elektrik işleri artık eskisi gibi aydınlatma, priz ve Telekom tesisatlarından ibaret değil. Teknolojinin gelişmesi yapı elektrik tesisatlarına da nitelik katmıştır. Geçmiş yıllarda konfor olarak görünen birçok sistem daha da gelişmiş ve yapıların vazgeçilmez parçası olmuştur. Gerek proje gerekse taahhüt aşamasında güncel gelişmeleri takip eden mühendislerin yönettiği firmalar tercih edilmelidir. Yapı elektronik sistemleri, yenilenebilir enerji sistemleri, elektrikli araçlar ve şarj teknolojileri gibi birçok güncel alanda Elektrik Mühendisleri Odası’nın yetkilendirme eğitimleri devam etmektedir. Bu yetki belgelerinin yatırımcı tarafından sorgulanması önemlidir.

Hem ülkemizde hem de Bursa’mızda dünya standartlarında üretim ve hizmet veren firmalar bulunmakta. Ancak yatırımcılar maliyet odaklı bir yaklaşım sergiliyorlar. Fiyat odaklı bir çalışma şekli yerine standart ve yönetmeliklere uygun proje ve imalat süreçleri benimsenmelidir. Ayrıca tasarlanan projeler, kullanıcının ihtiyaçlarını gözetmeden genellikle ruhsat amaçlı tasarlanmakta, imalat aşamasında kullanıcı ihtiyaçları doğrultusunda kontrolsüz değişiklikler yapılmaktadır. Bu da yapılardaki imalatları olumsuz etkilemektedir.

“Tasarruf konusunda yol kat etmeliyiz”

Elektrik enerjisi tasarrufu konusunda maalesef yeterli konumda olmadığımızı düşünüyorum. Birçok endüstriyel tesiste, kullanılacak makineler seçilirken işletme ve bakım maliyetlerinden ziyade yatırım maliyetlerine bakılıyor. Bununla birlikte, enerji izleme, aydınlatma otomasyonu, mekanik sistemlerin otomasyonu gibi enerji verimliliğine yönelik yatırımlar yatırımcı tarafından gereksiz maliyet olarak görülüyor.

“Düzenli bakım ve periyodik kontrol şart”

Elektrik sistemlerinin doğru çalışmasının yolu standart ve yönetmeliklere uygun proje tasarımı, malzeme seçimi ve imalattır. İşletme esnasında da düzenli bakım ve periyodik kontrol yapılmalı. Yangın algılama sistemleri yönetmeliklere uygun olarak projelendirilmiyor ve sahada uygulaması da eksik kalmış oluyor. Sistemlerin, standartta belirlenen günlük, haftalık, aylık ve yıllık bakımları yapılmıyor. Yangın anında da maalesef Bolu’daki gibi çalışmıyor ve faciaları da beraberinde getiriyor. Elektrik tesisatlarına da benzer şekilde projede olmayan eklemeler yapılıyor. Yapılan eklemelerin proje, kontrol ve onay süreçleri maalesef yok. Son dönemde kontrolsüz şekilde yapılan elektrikli araç şarj istasyonları ise ileri de çok büyük sorunlara sebep olacaktır. Hiçbir proje ve onay süreci olmadan, yetkili olup olmadığı belli olmayan kişiler tarafından kurulan sistemler patlamaya hazır biz bomba gibi kapalı otoparklarda çalışmaktadır. Elektrik araç yangınlarının söndürülemediğini de ayrıca hatırlatmak isterim.

ETMD Bursa İl Temsilcisi, LİMADEM Elektrik Yönetim Kurulu Başkanı Olgun Şafak Karabiber

Sanayinin temel taşlarından biri olan elektrik altyapısı, bir fabrikanın hem güvenliğini hem de verimliliğini doğrudan etkiler. Üretim kapasitesini artırmak isteyen, enerji maliyetlerini düşürmeyi hedefleyen ya da büyüme planları yapan her işletme için “doğru projelendirme ve kaliteli uygulama” artık bir seçenek değil, zorunluluk haline geldi.

Bir elektrik projesi sadece kablo, pano ya da enerji hattı çiziminden ibaret değildir. Bu süreç, enerjinin kayıpsız ve güvenli şekilde kullanılabilmesini, tesisin olası arızalara karşı dirençli olmasını ve en önemlisi iş güvenliğini kapsar. Bu nedenle mühendislik bilgisiyle birlikte saha deneyimi yüksek, sektör dinamiklerine hâkim firmalarla çalışmak büyük önem taşır.

“Hatalar büyük kayıplara neden oluyor”

Elektrik uygulama sürecinde yapılan hatalar, sadece maddi kayıplara değil, üretim duruşlarına, hatta can güvenliğini tehlikeye atacak risklere yol açabilir. Bu noktada; kaliteli malzeme kullanımı, yönetmeliklere uygunluk, sürdürülebilir çözümler ve uzun vadeli teknik destek sağlayan bir firma ile çalışmak işletmelere büyük avantaj sağlar. Biz, LİMADEM Elektrik olarak 100’ü aşkın fabrika için sunduğumuz projelendirme ve uygulama hizmetlerimizde, her bir tesisi ayrı bir dünya olarak görüyor, ihtiyaca özel çözümler geliştiriyoruz. Enerji tasarrufu sağlayan, güvenli ve esnek sistemler kurarak sanayi tesislerine katma değer katıyoruz. Unutmayın; doğru planlanmamış bir enerji sistemi, gelecekteki büyümeyi de engeller. Fabrikanızın kalbini, ehil ellere teslim edin.

Akın Elektrik Yönetim Kurulu Başkanı Ali Akın

Elektrik proje ve taahhüt firması, teknolojik gelişmelere uyum sağlayan, yasal mevzuatlara hakim, müşteri odaklı ve sürdürülebilir çözümler sunabilen bir yapıda olmalıdır. İdeal bir elektrik taahhüt firmasının sahip olması gereken temel özellikler olarak; akıllı bina sistemleri (KNX, BACnet vb.) ve otomasyon çözümlerine hakim olmalı, yenilenebilir enerji sistemleri konusunda uzmanlık sunmalı, BIM (Building Information Modeling) ve dijital proje yönetim araçlarını kullanmalı, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) kurallarına sıkı şekilde uymalı ve enerji verimli çözümler üretmeli.

Türkiye’deki elektrik taahhüt sektörü, bazı alanlarda Avrupa ile rekabet edebilecek düzeyde olsa da, genel anlamda Avrupa ülkeleriyle tam anlamıyla aynı seviyede değildir. Ancak bu fark giderek kapanmaktadır. Hayatımızın her alanında olduğu gibi iş hayatımızda da gelişime, öğrenime ve yeniliklere açık olmalıyız. Mesleğimizle ilgili makaleler, seminerler ve kursları takip etmeliyiz. En önemlisi dünyanın değişimine ayak uydurabilmek için yurt dışı kaynaklardan da faydalanmalıyız.

Türkiye’de elektrik taahhüt ve ticaret süreçlerinde yaşanan başlıca sorunlar, sektörün genel yapısından, mevzuatlardan ve piyasa koşullarından kaynaklanmaktadır. Aslında bunları iki başlık altında detaylandırabiliriz:

* Teknik problemlerde ana temel sorunlar : Kalite yerine en düşük fiyatın tercih edilmesi, proje başında yeterli teknik detay verilmeyen işlerde uygulama sırasında belirsizlik yaşanması, belgesiz, kayıt dışı çalışan firmalar fiyat kırarak piyasayı olumsuz etkilemesi

* Mali problemlerde ise kamu ve özel sektör projelerinde taahhüt firmalarının genellikle hak edişlerini zamanında alamaması, malzeme ve işçilik maliyetleri sürekli arttığı için, ödemelerin gecikmesi firmaları ciddi finansal baskı altına alır. Bir önemli hususta dövizle alınan malzemeler (örneğin pano, kablo, otomasyon ürünleri) TL bazlı sözleşmelerde firmalara ciddi problemler yaratmaktadır.

Türkiye’de ve Bursamız’da enerji tasarrufu konusunda son yıllarda bilinç ve mevzuat düzeyinde önemli adımlar atılmış olsa da, uygulama ve yaygınlık açısından hala gelişme potansiyeli oldukça yüksektir.

İletim Grup Elektrik Mühendisliği Gn. Md. Emir Birgün

Sanayi tesislerinde üretim ve verimlilikte elektrik enerjisinin sürekli ve kesintisiz olması çok önemlidir. Sanayi tesislerinin yetkilileri elektrik altyapı ve tesisatlarında tedarikçi olarak mühendislik ve yetkili elektrik firmaları ile çalışmalıdır. Projenin, tesisin özelliğini kullanılacak malzemeleri yorumlayabilen deneyimli mühendis ve teknik elemanları bulunan firmaları tercih etmelidirler.

Bursamızda ve ülkemizde EN standartlarında rekabetçi ortamda uygulama yapan yeterli sayıda firma bulunmaktadır. Özellikle taahhüt firmalarında görev üstlenen mühendis sayısının artması, tesisatların montaj kalitesini ve güvenliğini arttırmaktadır. Bursa firmaları, her türlü proje ve uygulamayı ulusal ve uluslararası standartlarda tamamlayabilmektedir. Son yıllarda artan yangın olaylarında rant kaygısı ve bilinçsiz yatırımlar nedeniyle can ve mal kayıplarımız artmaktadır. Mevcut yangın yönetmeliğimizin eksiklikleri olsa da yönetmeliğin gerekleri projelere yansıtıldığında ve tesisatlar projelere göre düzenlendiğinde günümüz teknolojik imkanları ile felaketler önlenebilecektir. “Mış gibi” yapmak yerine doğru tesisat, doğru bakım ve denetleme ile üzücü olayların önüne geçilebilecektir.

Gencal Kardeşler Elektrik San.Tic.Ltd.Şti Yönetim Kurulu Başkanı  Abdullah Gencal

Teknolojinin hızla geliştiği bir dönemde elektrik enerjisi; sanayileşmenin, kentleşmenin ve en önemlisi yaşamın ana omurgası haline gelmiş durumdadır. Bu noktada elektrik projeleri ve taahhüt işlerini üstlenecek firmaların seçimi kritik önem taşır.

-Yetkili mühendisler ve şirketler tarafından hazırlanmış, mevzuata uygun projeler,

-Proje ile uygulama arasındaki tutarlılık ve denetlenebilirlik,

-Deneyimli ekip, referanslar ve iş güvenliğine olan hassasiyet,

-Yönetmeliklere uygun malzeme kullanımı ve doğru montaj işçiliği

Elektrik proje ve taahhüt işlerinde kriter olarak almamız gereken ana başlıklar olarak sıralanabilir.

Ülkemizde özellikle malzeme üretimi konusunda ciddi bir kabiliyet gelişmiş durumda. Her türlü üretim konusunda Bursamız ülkemizde çok önemli bir konumda olmasına rağmen elektrik malzemesi üretimi konusunda zayıf bir konumda, Uygulama alanında ise çok sayıda firmamız olmasına rağmen uygulama kalitesi, denetim sistemleri ve proje süreçlerinde hala bazı ciddi eksikliklerimiz bulunuyor. Bunun başlıca sebepleri de hizmet süreçlerinde standartlaşma, fiyat performans değerlendirmesinin ve disiplinli işleyiş konusundaki eksiklerimiz diyebilirim. Bu farkı kapatmamız için sektörde daha sıkı iş birlikleri, denetim mekanizmaları ve eğitim destekli dönüşümler gerekiyor.

Belediyeler, dağıtım şirketleri ve özel sektör arasında düzenli istişare kurulları kurulmalı, Bursada bu kurulu BTSO öncülüğünde Bursa Büyük şehir belediyesi, EMO, UEDAŞ, TEDAŞ, İlçe Belediyeleriyle birlikte ‘Bursa Elektrik Enerjisi İş Birliği Ve Çözüm Kurulu’ olarak kurmuş durumdayız.

Elektrik enerjisinde tasarruf ve verimlilik, artık sadece ekonomik değil aynı zamanda çevresel bir zorunluluk. Hem Bursa hem de Türkiye özelinde bu konuda atılmış olumlu adımlar var. Fakat enerji ihtiyacı oluştuğunda aklımıza ilk gelen bunu üretmek oluyor, hâlbuki enerji performansı değerlendirmesi yaparak özellikle sanayi tesislerimiz ve resmi kurum binalarımızda ihtiyacımız olan enerjiyi tasarruf ve verimlilikle kazanabiliriz.

Türkiye ve Bursa’da sanayi firmalarının bir kısmı enerji verimliliğine yatırım yapıyor ama genel düzey hâlâ yeterli değil. Konut ve kamu binalarında da tasarruf potansiyeli çok yüksek ama tasarruf konusunda ciddi bir çalışma yapılmıyor.