Kentsel Dönüşüm
Deprem kuşağında bulunan ülkemizde geçmiş yıllardan günümüze çokça can ve mal kaybına sebebiyet veren şiddetli depremler yaşanmıştır. Örneğin 1939 yılında Erzincan’da, yakın geçmiş olan 1999 yılında Kocaeli’de yaşanan depremler zihnimizde yer edecek kadar çok sayıda can kaybı ile sonuçlanmıştır. Depremsellik bir doğa olayı olsa da burada yaşanacak can ve mal kayıplarını minimize etmek biz insanoğlunun vazifesidir.
Yaşanan acı tecrübelerden yola çıkılarak zararı minimuma indirgemek yönünde 2012 yılında itibaren somut adımlar atılmaya başlanmış ve uygulamalara yönelik hukuki zemin oluşturulmuştur. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun ve ilgili yönetmelikleri ile günümüzde riskli alan ilan edilen bölgelerde veya riskli yapı tespiti yapılan taşınmazlarda dönüşümün önü açılmış ve son yıllarda kentsel dönüşüm çalışmaları adı altında birçok alanda yapıların yenilenmesi gerçekleşmektedir.
Kentsel dönüşüm sadece proje çizilerek eski yapının yenilenmesi demek değildir, doğrudan mülkiyet ile ilgilidir. Başarısız olan birçok uygulamanın temelinde de mülkiyet sorunlarının çözülmeden projeye odaklanılması yatmaktadır. Riskli alan veya riskli yapı olan yerlerde temelde arsa payı yatmaktadır yani mülkiyet arsadan gelir dolayısıyla yapılacak uygulamalarda öncelikle arsa payının durumu netleştirilmeli varsa hukuki engelleri çözüm yoluna gidilmeli daha sonra bu alanlarda uygulama imar planlarına bakılmalı, mimari proje çalışmalarına başlanmalıdır.
dönüşüm her ne kadar yapıların yenilenmesi odaklı olsa da yapılan bu yıkım ve yeni inşa süreçlerinde uygulama alanlarında yeni yapı, park, yol, sosyal ve kültürel tesislerin inşası ile yaşam statüsü açısından da iyileşmeye yönelik dönüşümler gerçekleşmektedir. Kentsel dönüşüm süreçlerinde yapının var olduğu alanda yeniden inşası ile dönüşüm gerçekleşebileceği gibi, taşıma usulü ile rezerv alan olarak inşa edilmiş bir alana tahliyesi ile de gerçekleşebilmektedir. Yaşanan afetlerin ve uygulamalarda çözüme götüren projelerin hayata geçirilmesi vatandaşların kentsel dönüşüme rant değil, yaşam standardının dönüşümü ve güvenliği odaklı bakmasını sağlamıştır.
Kentsel dönüşüm can güvenliğinin ilk sırada yer aldığı, her vatandaşın park, sosyal ve kültürel tesis alanlarına ulaşımının kolaylaştırıldığı, yaşam standartlarının yükseltildiği uygulamalar olarak düzenli ve güvenli yapılaşma alanlarının bir bütünü olarak değerlendirilmeli, bir riskli yapı yeniden inşa edilirken bu faktörler dikkate alınmalı vatandaşlara bu pencereden bakış açısı kazandırılmalı ve dönüşümü değer bazlı ele almaları anlatılmalıdır.
Kentsel dönüşüm projelerinin hayata geçmesi ve sayısının arttırılması için özel sektör eliyle, özel sektör-kamu yatırım ortaklığı ile veya süreç yönetimine kamu destekli özel sektör eliyle gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Dönüşüm başlatılan alanlarda ortaya çıkarılan yeni hayat normları gözle görülebilir hale geldiğinden çevredeki diğer riskli yapı sahipleri de sürece katılmak ve dönüşüme dahil olmayı istemektedir. Bu nedenle doğru projelerle, doğru matematiksel modeller ile hazırlanarak iyi projeler ortaya çıkarılmalı ve vatandaşlar bu gibi projelerle teşvik edilmelidir.
