İnşaat sektöründe yapay zeka dönemi

Haber: Sibel Öztopçu 

Serbest Mimar Bursa Uludağ Üniversitesi Öğretim Görevlisi Nizamettin Kaya, klasik yöntemlerle yürütülen inşaat projelerinde karşılaşılan en büyük sorunlardan birinin, zaman ve maliyet yönetimi olduğunu, projeler geciktikçe maliyetlerin arttığını, sahadaki verimsizliğin zincirleme şekilde diğer süreçleri etkilediğini belirterek, “Yapay zeka tabanlı çözümler, bu kronik sorunlara müdahale edebilecek güçte. Proje yönetiminde artık geleneksel yöntemler yetersiz kalıyor. Yapay zeka destekli Procore, PlanRadar, Autodesk Construction Cloud gibi platformlar iş akışlarını büyük ölçüde hızlandırıyor. Bu sistemler, sadece verileri toplamakla kalmıyor; o verileri analiz edip, projenin ilerleyen aşamalarında ortaya çıkabilecek gecikmeleri önceden öngörebiliyor” dedi.

“YAPAY ZEKA ŞANTİYEYE REHBERLİK EDİYOR”

Kaya, bu sistemlerin yalnızca yöneticilere değil, tüm proje ekibine rehberlik ettiğini söylüyor. “Artık projelerde karar alma süreçlerinin yalnızca deneyime değil, veriye de dayandığına dikkat çeken Kaya, “Yüzlerce kalem veri, bir insanın tek başına sağlıklı şekilde analiz edebileceği düzeyde değil. Yapay zeka ise bu verileri hem hızlı hem de bağlamlı bir şekilde işleyebiliyor. Hangi malzeme ne zaman bitecek, hangi ekip hangi gün nerede çalışmalı gibi onlarca parametre eşzamanlı olarak takip edilebiliyor. Yapay zeka tabanlı platformlar sayesinde proje yöneticileri olası riskleri öngörüp müdahale edebiliyor, kaynak planlaması daha doğru yapılıyor ve şantiye içi iletişim güçleniyor. Bu da hem zaman kaybını azaltıyor hem de iş güvenliği açısından daha stabil bir ortam oluşturuyor” dedi.

“ŞANTİYELERDE BİR GÖZETMEN”

Proje yönetiminin yanı sıra, yapay zekanın şantiyelerde adeta bir gözetmen gibi çalıştığını söyleyen Kaya, “Gelişmiş kamera sistemleri ve dronlarla toplanan görüntüler, artık sadece kayıt amacıyla değil, anlık analizlerle iş güvenliğini artırmak için de kullanılıyor. Dronlar ve sabit kameralarla toplanan görüntüler, yapay zeka tarafından analiz ediliyor. Bu analizler sayesinde iş güvenliği ihlalleri tespit edilebiliyor. Örneğin bir işçinin kask takmaması, emniyet kemerini kullanmaması ya da tehlikeli bölgelere girmesi anında sistem tarafından belirlenip yöneticilere uyarı gönderilebiliyor” şeklinde konuştu. Bu sistemlerin sahada ciddi anlamda fark yarattığını belirten Kaya, insan gözüyle gözden kaçabilecek detayların yapay zeka algoritmaları sayesinde kaçırılmadığına ve işçi hareketlerinin izlenmesiyle verimliliğin de ölçülebilir olduğuna dikkat çekiyor.

“DAHA VERİMLİ BİR ÇALIŞMA DÜZENİ KURULABİLİYOR”

Kaya, yapay zeka destekli BIM (Building Information Modeling) teknolojilerinin de sektöre önemli katkılar sunduğunu vurguladı. Mimar Kaya, “BIM aslında yapıyı sanal olarak inşa etme sürecidir. Bu teknoloji sayesinde projelerde karşılaşabileceğimiz sorunları en başında görme imkanı buluyoruz. Yapay zeka ile birleştiğinde BIM, maliyet ve zaman yönetiminde büyük avantaj sağlıyor. Bu sistemler sayesinde olası maliyet artışları, iş gücü verimliliği ve ekipman arızaları daha gerçekleşmeden tahmin edilebiliyor. Örneğin bir vinçte sıcaklık artışı ya da anormal titreşim varsa, sistem bunu fark edip arıza yaşanmadan önce uyarı veriyor. Aynı şekilde iş gücü verimliliği de analiz edilerek, fazla mesaiye gerek kalmadan daha verimli bir çalışma düzeni kurulabiliyor” dedi. Bu sistemlerin inşaat firmalarına sadece zaman değil, maliyet anlamında da büyük tasarruf sağladığını vurgulayan Kaya, tahminleme sistemlerinin artık büyük projelerin vazgeçilmez bir parçası haline geldiğini belirtiyor.

“AKILLI ŞEHİR ALTYAPILARINDA SIKÇA KARŞILAŞACAĞIZ”

“Yakın gelecekte inşaat sektöründe yapay zekanın en çok öne çıkacağı alanlardan biri akıllı şehir altyapıları olacak” diyen Kaya, “Artık projeler, şehir planlama verileriyle entegre edilerek daha verimli ulaşım ve enerji ağları kurulabilecek. Bunun yanında yeşil inşaat yaklaşımı giderek güçlenecek. Yapay zeka, karbon ayak izini azaltmak için en uygun malzeme kombinasyonlarını önerecek ve sürdürülebilir projelerin hayata geçirilmesinde kritik rol üstlenecek. Ayrıca dijital ikiz uygulamalarıyla, bir binanın sanal kopyası oluşturularak daha inşaat başlamadan performans simülasyonları yapılabilecek. Bu da hataları minimuma indirerek daha güvenli ve verimli yapılar ortaya çıkmasını sağlayacak” dedi.

“YAPAY ZEKA DESTEKLİ MAKİNELERDE RİSK YOK”

Yapay zeka destekli makinelerin gelecekte sektörün standart ekipmanları arasında yer alacağına dikkat çeken Kaya, “Yapay zeka destekli kazıcılar, kamyonlar ve vinçler artık test aşamasını geçti. Bu makineler gerçek projelerde kullanılmaya başlandı bile. Özellikle riskli ve insan gücünün zorlandığı alanlarda büyük avantaj sağlıyorlar. Hem kazaları azaltıyor hem de çok daha hızlı çalışabiliyorlar. Bu makinelerin uzaktan kontrol edilebilmesi, şantiyelerde hem güvenliği hem de çalışma sürekliliğini artırıyor. Bugün bir kazıcı 24 saat çalışabiliyor. Operatör vardiyası değişse bile makine aynı hassasiyetle işine devam ediyor. İnsan yorulur, dikkat dağılır ama bu makinelerde bu risk yok” diye konuştu.

“SINIRSIZ BİR ÇÖZÜM OLARAK GÖRÜLMEMELİ”

Kaya, tüm bu gelişmelere rağmen yapay zekanın sınırsız bir çözüm olarak görülmemesi gerektiğine de dikkat çekti. “Yapay zeka sistemleri, ancak beslendiği veriler kadar güçlüdür. Eğer proje ya da tedarikçi verileri eksik veya hatalıysa, yapılan tahminler de zayıflıyor. Ayrıca pandemi, savaş ya da ani ambargolar gibi kriz senaryoları, geçmiş veri setlerinde olmadığı için modellerin başarısı düşebiliyor. İnsan faktörü hâlâ kritik; deneyimli proje yöneticilerinin kararları olmadan sadece yapay zekaya güvenmek doğru değil. En iyi sonuç, yapay zekanın sunduğu veriye dayalı öngörülerin, uzmanların tecrübeleriyle birlikte değerlendirilmesiyle elde ediliyor” dedi.

“DÖNÜŞÜM SEÇENEK DEĞİL ZORUNLULUK”

İnşaat sektöründe yapay zekanın, proje yönetimi, güvenlik, verimlilik ve otomasyon gibi birçok alanda ciddi dönüşümlere neden olduğunu anlatan Kaya son olarak, “Değişime ayak uyduramayan firmalar, çok yakın zamanda rekabette zorlanacak. Bu dönüşüm bir seçenek değil, zorunluluk. Geleceği planlayan firmalar yapay zeka entegrasyonuna bugünden yatırım yapmalı. Yoksa çok değil, birkaç yıl içinde rekabet dışı kalacaklar” dedi.